💓ECG झाला सोप्पा💓भाग २

💓ECG झाला सोप्पा💓

भाग २

( ©️ You can forward my posts with my name and without editing any content of it)

🌹Dr Padmanabh Keskar
EMS Instructor , Ruby Hall Clinic , Pune
Mobile- 9762258650

कोणताही ECG वाचताना खालील पॉईंट्स क्रमाने बघत जावे म्हणजे काही मिस होणार नाही . ( हि पोस्ट वाचताना तुमच्या कडील एखादा ECG हातात ठेवा आणि प्रत्येक पॉईंट त्यात verify करा ) तसेच या पोस्ट चा भाग १ आधी वाचा म्हणजे अजून सोपे जाईल .

१) Standardisation - ECG च्या स्ट्रीप वर प्रत्येक लीड च्या सुरुवातीला बॉक्स ( See in below figure) सारखे प्रिंट दिसेल - हे कॅलिब्रेशन आहे ...त्या बॉक्स ची उंची २ मोट्ठे Square इतकी हवी ( म्हणजे १ mV ) = १० mm - खालील figure बघा . जर एखाद्या ECG चे चुकून Standardisation जास्ती झाले ( ३ बॉक्स , ४ बॉक्स ) तर निदान चुकू शकते .

©️ Dr Padmanabh Keskar

२) स्पीड = ECG पेपर चा स्पीड हा 25 mm प्रति सेकंद इतका adjust केलेला असतो ( ECG पेपर वर 5 mm चा १ मोठा बॉक्स असतो = मागील भागात दाखवलेली फिगर बघा )
म्हणजेच 25 mm म्हणजे = 5 मोठे बॉक्स = १ सेकंद
Time is represented by X axis on ECG .
Each small square = 0.04 Sec .
1 Big square = 0.2 second
5 big square = 0.2 × 5 = 1 second
©️ Dr Padmanabh Keskar

३) Position = कधी कधी गडबडीत - ECG चे लीड्स हाताला लावताना उलटे लावले जातात - डावीकडील Electrode उजव्या हाताला आणि उजव्या हाताचा Electrode डाव्या हाताला - अशी उलटापालट झाली तर ECG चे इंटरप्रेटेशन चुकू शकते म्हणून ते ECG वरून कळण्याचे काही ठोकताळे आहेत .

त्यातील सर्वात सोपा म्हणजे ECG मधील - I आणि aVR लीड वर नजर टाकावी - I आणि aVR मधील P wave आणि QRS कॉम्प्लेक्स ( R wave ) हि एकमेकांच्या विरुद्ध दिशेला जाणारी हवी ( म्हणजे उदा. I मध्ये R वेव्ह , P वेव्ह वर च्या दिशेने ( Positive ) जाणारी असेल तर aVR मध्ये ती खालच्या दिशेने जाणारी हवी = negative )
सोबतच्या फिगर मध्ये चुकीच्या पद्धतीने लावलेल्या limb लीड मुळे ECG मध्ये कसे कळते ते दाखवले आहे .इतर पण बाकी फरक ECG मध्ये दिसतात जे चुकीची लीड प्लेसमेंट दाखवतात .

©️ Dr Padmanabh Keskar

४) Voltage = लो Voltage ECG म्हणजे काय ?
Voltage हा ECG वर Y axis असतो . म्हणजे ECG ची उंची म्हणजे ECG चे Voltage . प्रत्येक छोटा Square म्हणजे ०.१ mV .
जेव्हा ECG मधील limb लीड मधील ( म्हणजे I , II , III , aVR , aVL , aVF मधील सर्व QRS कॉम्प्लेक्स ची उंची हि १ मोठ्या घरापेक्षा ( = 5 mm ) कमी असते किंवा छातीला लावलेल्या ( V1 , V2 ... V6 इत्यादी precordial लीड मधील QRS ची उंची हि १० mm पेक्षा कमी असते ( १० mm = २ मोठी घरे ) तेव्हा त्या ECG ला लो व्होल्टेज ECG म्हणतात .

©️ Dr Padmanabh Keskar

५) Rhythm = Rhythm हा regular आहे का irregular आहे ते पाहावे .

त्या करता ... एक छोटा कागदाचा तुकडा लागोपाठच्या २ QRS कॉम्प्लेक्स ना लावून त्यातील अंतरावर पेन ने खूण करावी व त्या नंतर तो कागद प्रत्येक QRS कॉम्प्लेक्स ला लावून बघावे .... सारख्या अंतरावर QRS कॉम्प्लेक्स असतील तर regular Rhythm आणि लागोपाठच्या QRS मधील अंतर कमी जास्त असेल तर तो Rhythm irregular असतो . ( सोबत एक फिगर दाखवली आहे त्यात Irregularly Irregular रिदम आहे )

©️ Dr Padmanabh Keskar

Irregular Rhythm मध्ये पण - तुम्हाला
Irregularly Irregular
Regularly Irregularly असे options मिळतील .
म्हणजे Irregular पणा मध्ये पण काही consistency आहे
का ते बघावे लागते कारण त्या प्रमाणे तुम्हाला निदान करता येते .
उदा . Atrial Fibrillation मध्ये रिदम हा Irregularly Irregular असतो व P वेव्ह अबसेन्ट असते .

©️ Dr Padmanabh Keskar

६) रेट = ECG वरून हार्ट रेट कसा काढावा ?

Regular Rhythm असल्यास =

दोन लागोपाठच्या QRS कॉम्प्लेक्स च्या दरम्यान ( R - R interval ) किती मोठे Square आहेत ते बघावे . ३०० ला या संख्येने भागावे ...जी संख्या येईल तो हार्ट रेट ( उदा .खालील फिगर मध्ये बघावे तिथे R - R interval दरम्यान ४ मोठे बॉक्स आहेत म्हणजे या ठिकाणी हार्ट रेट ३०० / ४ = ७५ इतका आहे )

दुसरी पद्धत दोन लागोपाठच्या QRS मध्ये ( R - R interval ) दरम्यान किती छोटे square आहेत ते बघावे . १५०० ला या संख्येने भागावे जो येईल तो हार्ट रेट ( उदा १५ छोटे Square असतील तर 1500 / 15 = १०० हार्ट रेट झाला .)

©️ Dr Padmanabh Keskar

Irregular Rhythm असल्यास
वरील दोन्ही पद्धती उपयोगी पडत नाहीत .

आपण वर बघितले की 25 mm प्रति second is speed म्हणजेच 25 mm = 5 big Square = 1 सेकंद .

मग ६ सेकंद म्हणजे किती मोट्ठे Square ? = 5 × 6 = 30
मोट्ठे Square म्हणजे 6 सेकंद

Long lead II मध्ये 6 सेकंद स्ट्रीप म्हणजे ( 5 × 6 = 30 big square ) म्हणजे 30 मोठ्ठे Square म्हणजे 6 सेकंद .

QRS complex म्हणजे काय ? तर Ventricular Contraction . QRS म्हणजे काय तर एखाद्याचा हार्ट बीट .
म्हणून ECG मध्ये long lead II मध्ये 30 मोट्ठ्या Square दरम्यान किती QRS complex आले ते मोजावेत त्यावरून कळेल की 6 सेकंदात किती हार्ट बीट झाले ... त्या संख्येला १० ने गुणले की 60 सेकंदात किती हार्ट बीट म्हणजे Heart rate / minute कळेल .

खालील फिगर मध्ये बघा - सुरुवातीच्या पहिल्या Big Square ला एक छोटी पेनाने रेघ मारा - मग ३० मोठे Square क्रमाने मोजा व ३० व्या Big Square च्या शेवटी परत एक छोटी रेघ मारा . या दोन रेघा दरम्यान किती QRS कॉम्प्लेक्स आहेत ते मोजा - या फिगर मध्ये ७ आहेत .म्हणजे ६ सेकंदात ७ हार्ट बिट पडलेत ... मिनिटात ( ६० सेकंदात ) किती काढायचे तर या संख्येला १० ने गुणावे लागेल . म्हणजेच इथे हार्ट रेट येईल ७ × १० = ७० प्रति मिनिट .